Problemen containervervoer: meer dan alleen digitalisering

Problemen in de wereld van het containervervoer. Ze halen zelfs de algemene pers. Goederen komen niet op tijd aan en de transportkosten rijzen de pan uit. Vraag en aanbod zijn uit balans. Om in de toekomst de logistieke keten beter te laten functioneren, zijn volgens betrokkenen verdergaande digitalisering, standaardisering en het delen van data onontkoombaar. Moeten we er daarom nu extra op inzetten? En wie neemt daarbij het voortouw? In gesprek met drie deskundigen vanuit verschillende invalshoeken.

Containers

Directeur Marco Tak van de Vereniging van Rotterdamse Cargadoors begint met een waarschuwing. De begrippen worden vaak te gemakkelijk door elkaar gebruikt. Bovendien zijn ze abstract. ‘Digitalisering van bestaande documenten en procedures is wat anders dan data-deling’, zegt hij. ‘Digitalisering is belangrijk om de positie van Nederland als logistieke draaischijf te behouden en te versterken. Het gaat echter om de concrete invulling. Dat geldt ook voor het delen van data. Wat bedoelen we ermee? Waar hebben we het over?’ Met zijn Rotterdamse achtergrond wil hij een visie vertaald zien in daden, in activiteiten. Dat houdt in: met elkaar in gesprek gaan wie welke gegevens heeft die een ander kan gebruiken om er samen beter van te worden. Onderdelen van het gesprek zijn de noodzakelijke technische faciliteiten, de veiligheid daarvan en – het belangrijkst – duidelijke afspraken over wie welke data mag gebruiken voor welk doel. Data-eigenaarschap en autorisatiemodellen zijn daarbij zeer belangrijk om het een succes te laten worden. ‘Je moet piketpaaltjes slaan’, zegt hij. Dan worden abstracte begrippen concreet. Vertrouwen is daarbij een kernbegrip. Daarover is Tak helder: ‘Vertrouwen start met het maken en vastleggen van afspraken. Vertrouwen groeit als je ziet dat de ander zich eraan houdt.’

Grote rederijen
Aanleiding voor een gesprek over digitalisering en samenwerking is de huidige problematiek bij het containervervoer. Als iedereen dezelfde standaarden zou gebruiken en informatie uitwisselbaar is, gaat het wereldwijde containervervoer een stuk soepeler. Daarom werken negen grote rederijen, samen goed voor 70 procent van de wereldmarkt, sinds 2019 samen binnen de Digital Container Shipping Association. De rederijen constateren een grote achterstand op het vlak van digitalisering vergeleken met andere sectoren in de economie. Dat moet en kan anders. Laat ketenpartners zich aansluiten bij het initiatief en maximaal inzetten op digitalisering, is hun oproep. Tak ondersteunt private initiatieven om het logistieke proces te optimaliseren. Zijn vereniging richt zich echter vooral op de belangenbehartiging van cargadoors, zowel richting de Brusselse wetgever, de Nederlandse overheid als de lokale Rotterdamse autoriteiten en partijen. Daarbij staat digitalisering steevast hoog op de agenda als prioriteit.

Actuele problemen
Voor Fenex-voorzitter Roderick de la Houssaye ligt dat op dit moment anders. Hij heeft andere zorgen. ‘De supply chain staat in de fik’, zegt hij beeldend, wijzend op de grote actuele problemen. Daar gaat alle aandacht naar toe. Hij noemt een paar cijfers. ‘De tarieven van rederijen liggen 7 tot 8 keer hoger dan twee jaar geleden. Toen werd 80 procent van de containers op tijd geleverd, nu is dat nog maar 40 procent. Vervoerders en opdrachtgevers zitten in grote problemen, terwijl de winstmarges van rederijen ongekend hoog zijn. Dit is niet het juiste moment voor hun oproep om alle energie in digitalisering te steken. De huidige problematiek los je er niet mee op. Op de lange termijn staat het onderwerp in mijn top-3 van aandachtspunten, maar nu niet eens in de top-5.’

Weg naar toekomst
Met de tegenstelling korte en lange termijn kan Cuno Vat, CEO van Neele-Vat Logistics, niet zo veel. Natuurlijk moet je ook nu inzetten op digitalisering, is zijn overtuiging. Het is de weg naar de toekomst. Klanten eisen een veel beter inzicht in waar hun spullen zich bevinden. Bij een tekort op de arbeidsmarkt is het winst als je minder mensen nodig hebt. Digitalisering verkleint bovendien de foutgevoeligheid. ‘Met een e-mail uit China overtikken, loop je sneller kans op een fout’. Samengevat: digitalisering verhoogt de effectiviteit en kwaliteit.
Over de huidige situatie zijn De la Houssaye en Vat het eens. Er is een onbalans. Rederijen hebben een dominante positie en maken daar gebruik van. De schaarste op de markt werkt prijsopdrijvend. ‘Heel vervelend’, zegt Vat, ‘is dat de prijzen wel omhoog zijn geschoten, maar dat de service daarbij achterblijft. Als iets niet klopt of onduidelijk is, wordt al gauw gezegd: dat is jouw probleem.’

Machtsverhoudingen
Of de rederijen misbruik maken van hun machtspositie, moeten anderen beoordelen, vindt Vat. Kartelautoriteiten in Beijing, Washington en Brussel moeten controleren of de rederijen opereren binnen de wet. Ze moeten antwoord geven op de vraag of de huidige situatie alleen een kwestie van marktwerking is. De la Houssaye is het daarmee eens. ‘Er heeft in de afgelopen jaren een grote consolidatieslag plaatsgevonden bij de rederijen. Je kunt je afvragen of dit niet heeft geleid tot te weinig concurrentie.’ De Fenex-voorzitter ziet een aantal knelpunten bij elkaar komen. ‘Er is een wereldwijd capaciteitsprobleem, de coronacrisis heeft de havens wereldwijd ernstig ontregeld en de vastgelopen Ever Given in het Suezkanaal zorgde voor een hoop problemen. Tegelijkertijd is de vraag om capaciteit enorm toegenomen. Vraag en aanbod sluiten niet meer goed op elkaar aan. Het vervoer is onvoorspelbaar geworden en daar moeten we zo goed mogelijk mee omgaan.’

Complexe werkelijkheid
Het samenwerkingsverband van rederijen ziet in de coronacrisis een bewijs voor de noodzaak van hun inspanningen. Een geluk bij een ongeluk, zou je het kunnen noemen. Eens te meer is duidelijk geworden hoe belangrijk het is om te weten waar wat onderweg is. Een algemeen gebruikt ‘track & trace’-systeem is meer dan welkom. Delen van data dus. De la Houssaye is daar groot voorstander van, maar de huidige werkelijkheid is complexer. ‘Er is niet één schuldige voor de huidige malaise aan te wijzen. Er is dus ook niet een simpele oplossing.’ Terugkomend op het onderwerp digitalisering: ‘Iedereen realiseert zich dat ook als het goed gaat, er geïnvesteerd moet worden om het voor de toekomst ook goed te regelen. Maar op dit moment piept en kraakt de supply chain. Iedereen heeft daar last van. Op korte termijn moet de aandacht vooral gaan naar afstemming van de capaciteit en het serviceniveau.’ Digitalisering is dus geen toverstokje dat de huidige malaise in één keer laat verdwijnen.

Dit artikel is geschreven door Paul Wouters en gepubliceerd in HUB 9, het ledenblad van TLN.