‘Economisch herstel betekent niet per se het herstel van de situatie zoals die bestond vóór de crisis. De transportsector heeft al lange tijd de ambitie om te verduurzamen en ondernemers willen bijdragen om groener uit de crisis te komen’, zegt Elisabeth Post. ‘Maar dat vergt forse investeringen. En juist nu corona een bres heeft geslagen in de reserves van bedrijven, hebben zij voor die investeringen weinig ruimte. Samen met de overheid willen we als bedrijfsleven werken aan een goed plan dat ingediend kan worden voor het Europees Herstelfonds.’ 

Europees Herstelfonds

De Europese landen hebben in juli 2020 afspraken gemaakt om de coronacrisis samen aan te pakken onder de titel Next Generation EU. Onderdeel van die afspraken is het zogenoemde Europees Herstelfonds. De Europese Unie stelt 750 miljard euro beschikbaar om EU-landen te helpen met de kosten van de coronacrisis. In het fonds, dat officieel Recovery and Resilience Facility heet, is 390 miljard euro beschikbaar als subsidie, de andere 360 miljard euro is voor leningen. 

De EU-lidstaten moeten hervormingsplannen maken om geld te krijgen of te lenen uit het hulpfonds. Het gaat dan bijvoorbeeld om de investeringen in infrastructuur en innovatie of de zekerheid voor mensen met een baan. De EU-landen kunnen in het uiterste geval aan de noodrem te trekken als er onvoldoende voortgang is bij de uitvoering van hervormingen.  

Het hulpfonds kan transportondernemers helpen met hun verduurzamingsopgave. Bijvoorbeeld door de aanschaf van zero-emissievrachtwagens te stimuleren. Vanaf 2025 moeten minstens 30 Nederlandse binnensteden emissievrij bevoorraad worden. Daarvoor zijn maar liefst 5.000 zero-emissievrachtwagens nodig. Dat zijn er nu nog maar 160.  

Duurzaam alternatief

‘Zo’n vrachtwagen kost ruim 200.000 euro meer dan een vrachtwagen die op diesel rijdt. We kunnen niet verwachten dat ondernemers zomaar twee ton extra kunnen betalen voor een duurzaam alternatief. Zeker niet nu’, onderstreept Post. ‘Ondersteun bedrijven daarom met bijvoorbeeld een aanschafsubsidie voor zero-emissievrachtwagens en investeer in de aanleg van laad- en tankinfrastructuur en de ontwikkeling van schone brandstoffen. Keer op keer zien we dat het transport van ongelooflijk belang is voor de economie én de maatschappij. Dat wordt ook benadrukt door het kabinet en de Europese Unie. Nu is het tijd om daad bij woord te voegen’, aldus Post. ‘Neem transport mee in de herstelplannen en ondersteun de noodzakelijk transitie naar een groene en duurzame samenleving. Zonder die Europese gelden kunnen we 2030 wel vergeten.’  

Haast 

‘Er wordt door heel veel lidstaten aanspraak gemaakt op het Europees Herstelfonds’, aldus Willemijn Westerlaken, European Affairs manager bij TLN en actief als lobbyist in Brussel. ‘Kijk eens welke plannen Duitsland, Spanje, Italië en Polen hebben ingediend. Die plannen hebben allemaal betrekking op het verbeteren van de infrastructuur, de laad- en tankinfrastructuur en verduurzamen van de eigen transportsector.’ 

 ‘We moeten haast maken omdat er bepaalde voorwaarden zijn gesteld aan het toekennen van een Europese subsidie of lening uit het Herstelfonds’, legt Westerlaken uit. ‘De uitvoering van de plannen moeten plaatsvinden tussen 2023 en 2026. Willen we bijvoorbeeld met de laadinfrastructuur aan de slag kunnen we niet langer meer wachten.’ 

BAR 

Westerlaken verwijst naar de positieve revenuen uit de samenwerking van de rijksoverheid met het bedrijfsleven in de zogenoemde BAR-regeling. De zogeheten Brexit Adjustment Reserve (BAR) heeft een totale omvang van 5 miljard euro. Het ‘Brexit-fonds’ heeft als doel om regio’s en sectoren te compenseren voor nadelige economische gevolgen van het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. Dit fonds is met name gericht op lidstaten en sectoren die sterk verweven zijn met de Britse economie. Zo zouden Nederland, Frankrijk en Ierland op veel geld kunnen rekenen, alsook de visserij en de transport- en logistieke sector. 

 Westerlaken: ‘Hierin heeft de overheid ook samen met onder andere TLN juist de samenwerking opgezocht om te bekijken hoe onze ondernemers, die behoorlijk hebben geïnvesteerd in de voorbereidingen op Brexit, voldoende gecompenseerd kunnen worden. TLN heeft de afgelopen maanden bij de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging in Brussel en bij verschillende Nederlandse Europarlementariërs ingezet op een vervroeging van de terugbetalingstermijn naar 29 maart 2019, de dag waarop het VK bekendmaakte de EU te verlaten.’ 

 ‘We merken dat in de uitwerking van de BAR in Nederland er wel een ‘sense of urgency’ is bij de overheid en daardoor konden we voortvarend aan de slag om de gelden die beschikbaar komen ook voor de transportsector te benutten. We zouden graag zien dat dezelfde urgentie ook wordt gevoeld als het gaat om het herstelfonds.’ 

Vrachtwagenheffing

Door de vrachtwagenheffing pas in 2027 in te voeren ontstaat een gat van 750 miljoen euro, bedoeld om de transportsector op tijd te verduurzamen. Daardoor dreigt de sector de klimaatdoelstellingen niet te halen, waarschuwt Post. ‘De terugsluis van de opbrengsten van de vrachtwagenheffing is het fundament van onze duurzaamheidtransitie. Dat werd, in aanloop naar de verkiezingen, ook door veel politieke partijen onderstreept. Maar dat fundament wordt nu met één pennenstreek doorgehaald.” 

 De invoering van de vrachtwagenheffing stond gepland op 2024, maar demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen liet eind april in een brief aan de Tweede Kamer weten dat de heffing niet vóór 2027 geïmplementeerd kan worden. Een mokerslag voor de duurzaamheidstransitie van de sector transport en logistiek. De opbrengsten van de vrachtwagenheffing – ongeveer 250 miljoen euro per jaar – zouden namelijk gebruikt worden om de sector te helpen in de verduurzamingsopgave. Nu de invoering met minstens drie jaar uit te stellen loopt de sector zeker 750 miljoen euro mis. En dat terwijl de klok doorloopt. Behalve een versnelde invoering van de vrachtwagenheffing kan het Europees Herstelfonds ook soelaas bieden. Hiermee kunnen we als branche met de overheid optrekken om te kijken waar de nood het meest gelenigd moet worden. Wat ons betreft gaat dat enerzijds om de vernieuwing van de voertuigen. En anderzijds om geld voor onderhoud van bestaande en aanleg van nieuwe infrastructuur, en de ontwikkeling van laad- en tankinfrastructuur. ‘

Auteur: Carina Pelt
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Nederland Logistiek 2, het blad voor stakeholders van TLN dat op 22 juni is gepubliceerd.