De Clean Industrial Deal is als het ware het ‘industriële broertje’ van de Green Deal – het speerpunt van de vorige Commissie en van voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans. Waar de Green Deal focuste op de duurzaamheid, benadrukt dit nieuwe plan dat vergroening en technologische innovatie hand-in-hand gaan en essentieel zijn voor de toekomst van een competitieve Europese industrie.
Transport en Logistiek Nederland juicht deze aanpak toe en ziet kansen om duurzame groei en economische kracht terug in evenwicht te brengen. Echter schiet de Deal tekort door het weglaten van kritieke sectoren – zoals transport en logistiek – die de industrie ondersteunen.
TLN is heel tevreden dat het European Grid Package, dat elektriciteitsnetwerk grootschalig moet intensiveren, eindelijk een topprioriteit wordt. Maar dat pakket wordt pas verwacht in 2026. TLN vraagt de Europese beleidsmakers om snelheid te maken. Elk jaar wachten is een jaar verloren.
De Clean Industrial Deal bestaat uit vijf pijlers:
- Goedkopere groene energie
Een van de kernpunten van de Clean Industrial Deal is energie, met als speerpunt het ‘Actieplan voor Betaalbare Energie’. De EU wil energie betaalbaarder maken door enerzijds fossiele brandstoffen verder te ontmoedigen en anderzijds te investeren in duurzame energie en innovatieve technologieën. De Europese Commissie streeft naar lagere elektriciteitsprijzen voor zowel bedrijven als huishoudens en wil tegelijkertijd de netcapaciteit vergroten. Een belangrijk onderdeel hiervan is het beter verbinden van nationale elektriciteitsnetwerken binnen Europa.
Voor de transport- en logistieke sector is dit een cruciaal onderwerp, zeker in Nederland, waar de energieprijzen torenhoog zijn. Veel bedrijven willen verduurzamen, maar worden geremd door beperkte netcapaciteit en het ontbreken van aansluitgaranties. Zonder toegang tot voldoende elektriciteit blijft investeren in duurzame technologieën een uitdaging. De Europese Commissie erkent dit probleem en ziet de urgentie ervan in. Hoewel het Actieplan voor Betaalbare Energie nog geen concrete wetgeving is, vormt het een eerste stap om samen met de industrie naar structurele oplossingen te zoeken.
2. Stimuleren van vraag naar ‘schone producten’ en Made in Europe
De tweede pijler richt zich op groene en toekomstbestendige technologieën die momenteel onvoldoende in de EU worden geproduceerd. De Europese Commissie wil de productie van deze technologieën en producten binnen Europa aantrekkelijker maken. Dit wordt onder andere gestimuleerd via de Industrial Decarbonisation Accelerator Act, die vergunningsaanvragen voor groene projecten moet vereenvoudigen en duurzaamheid als non-price criterium in openbare aanbestedingen wil introduceren.
De geplande herziening van de strikte EU-staatssteunregels en de regels voor openbare aanbestedingen is een positieve ontwikkeling volgens TLN. Dit kan ertoe leiden dat overheden bij aanbestedingen verplicht worden om milieucriteria, zoals zero-emissievoertuigen, zwaarder mee te laten wegen. Dit biedt extra stimulansen voor investeringen in duurzame voertuigen.
Toch blijft het Greening Corporate Fleets-initiatief, dat bedrijven verplicht om een minimumpercentage zero-emissievoertuigen aan te schaffen, een punt van zorg. Zonder een robuuster elektriciteitsnet, met voldoende capaciteit en aansluitgaranties, dreigt dit plan in de praktijk lastig uitvoerbaar te worden.
3. Financiering
Maar liefst 100 miljard euro, dat is hoeveel de Europese Commissie beschikbaar stelt om de Clean Industrial Deal te realiseren. Een belangrijk onderdeel hiervan is de oprichting van de Industrial Decarbonisation Bank, die projecten zal coördineren en gebruikmaakt van bestaande financieringsbronnen zoals het Innovatiefonds, ETS-inkomsten en InvestEU. Ook zal de Europese Investeringsbank (EIB) een grote rol spelen.
4 & 5. Circulariteit en internationale handel
De vierde en vijfde pijler richten zich op circulariteit en handel. De Europese Commissie wil de circulaire economie bevorderen door recycling te stimuleren en hergebruik van grondstoffen aantrekkelijker te maken. Daarnaast wordt het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) herzien om Europese bedrijven beter te beschermen tegen oneerlijke concurrentie van vervuilende producten uit landen met minder strenge milieuregels.
En nu?
Dit ambitieuze plan vereist verdere uitwerking en concrete maatregelen. Transport en Logistiek Nederland blijft nauw samenwerken met Europese koepels en zusterorganisaties om ervoor te zorgen dat een robuust elektriciteitsnet en betaalbare energie – beide van cruciaal belang voor onze leden – worden gerealiseerd. Daarnaast zullen we de ontwikkelingen rond openbare aanbestedingen nauwgezet volgen in samenwerking met de TLN-deelmarkten.
Op 5 maart presenteert Transportcommissaris Tzitzikostas een plan om de concurrentiekracht van de Europese auto-industrie te verhogen. Dit zal ook impact hebben op TLN-leden.
TLN denkt actief mee aan de discussie over hoe de transport- en logistieke sector kan bijdragen aan een sterkere Europese concurrentiepositie. Als essentiële schakel in de supply chain is onze sector onmisbaar voor een veerkrachtige en concurrerende Europese industrie. Zonder transport en logistiek staat de Europese economie stil.
