Het onlangs verschenen rapport ‘Ervaringen met het ontwikkelen van bouwlogistieke control towers’ van TNO is een vervolg op eerdere onderzoeken, waar Transport en Logistiek Nederland nauw bij betrokken was.
Het transport van materialen en materieel is immers een zeer belangrijk onderdeel van de bouwlogistieke keten. En we weten dat, zeker als het om binnenstedelijk transport gaat, er maatschappelijke gevoeligheid ligt. Veel (zwaar) verkeer, onveiligheid, geluid, parkeren, lossen op de openbare weg. Het zijn zomaar wat aspecten, die vragen om opgelost te worden. Belangrijk dus dat TLN kritisch meedenkt en de belangen van transportondernemers in de bouw optimaal behartigt.
Daar wringt in de bouwlogistiek ook gelijk de schoen, want de steeds wisselende dynamiek in de bouw, geografische kenmerken, spelers (ieder project weer andere onderaannemers en leveranciers) en de grote diversiteit in materieel en materialen, zijn grote hobbels. Maar geen onneembare hobbels. We zullen diep in de bedrijfs- en bouwprocessen moeten duiken om te kijken wat er wél mogelijk is. De oplossing is in theorie eenvoudig. Met data en informatie, een stuur en een chauffeur aan het stuur hebben we een Control Tower De praktijk is echter weerbarstig.
Het rapport ‘Ervaringen met het ontwikkelen van bouwlogistieke control towers’ geeft inzicht in de mogelijkheden. Het geeft geen concreet antwoord op de vraag wie er aan het stuur zit, dus wie regie voert over de logistieke bewegingen. Hiervoor zijn er namelijk verschillende mogelijkheden, waar betrokken partijen in een bouwproject of in meerdere projecten in een bepaald gebied, samen een keuze in moeten maken. Het liefst zo vroeg mogelijk in het proces, dus voordat de pen van de architect het papier raakt.
Geef je het stuur aan de gemeente, zoals in Stockholm is gebeurd? Of is het de hoofdaannemer, die alle bestellingen van onderaannemers in de databank stopt en zorgt dat leveranciers en transporteurs vrachten gaan bundelen? Of laat je één logistieke dienstverlener dit doen? Het kan allemaal, maar het belangrijkste is dat er vooraf een duidelijke keuze gemaakt moet worden door alle betrokken partijen en dat iedereen zich committeert aan gemaakte afspraken. Pas dan kunnen de veelbesproken faalkosten omlaag en de efficiency omhoog.
Proefprojecten
In twee concrete bouwprojecten is geprobeerd inzicht te verkrijgen in wat er nodig is om een functionerende control tower te ‘bouwen’. Zo is het grote schiereiland Katendrecht met zeer veel bouwprojecten nu en in de komende jaren de ideale proeftuin om bouwlogistiek goed te regelen. En, belangrijk, de daar opgedane ervaringen niet op Katendrecht te laten, maar op te schalen naar de rest van Nederland.
Katendrecht kent één invals- en één uitvalsweg, er wordt al volop gewoond en er gaat volop gebouwd worden. Veel problemen met betrekking tot verkeersproblematiek, parkeeroverlast, geluidhinder, ruimte om materialen op te slaan en materieel te stallen, zijn hier dus te verwachten.
Er is op Katendrecht gekozen voor een gebiedsgerichte aanpak, waarbij alle bouwprojecten in onderlinge samenhang worden bekeken. Voor een eventuele control tower een nog grotere uitdaging dan een individueel project. Diverse uitdagingen liggen dan voor. Kunnen er met een bouwhub aan de rand van de stad vrachten worden gebundeld, hoe zorg je ervoor dat alle aannemers deze bouwhub ook gaan gebruiken, wat is de rol van de gemeente, welke effect heeft de komende zero-emissiezone, waarbinnen Katendrecht ligt, kan de ligging zorgen voor vervoer over water?
Een tweede proefproject werd gevonden in Amsterdam, waar er een grote bouwopgave ligt in en om de grachten. Het proefproject bestond uit twee kademuurrenovaties en één straatrenovatie. Het doel was het onderzoeken en beoordelen van het potentieel voor gecombineerde logistiek en transport. Uiteindelijk is hier door een goede afstemming en organisatie het aantal transportbewegingen met 20 procent verminderd. Een toenemende reductie van het aantal transporten is mogelijk als meerdere projecten deelladingen weten te bundelen, elkaars beschikbare laadruimte benutten, de planning zo inrichten dat ladingen gebundeld kunnen worden en er herbruikbare materialen op of nabij de laadruimte achterblijven.
De praktijkproeven laten zien dat met goede onderlinge afstemming tussen meerdere projecten in één gebied de efficiency in de keten kan worden vergroot.
Inzicht
Het project van de Topsector Logistiek biedt naast inzicht in de verschillende mogelijkheden om een bouwlogistieke control tower in te richten ook inzicht in de stappen die de verschillende partijen (markt, overheid en kennisinstellingen) kunnen zetten om tot daadwerkelijke toepassing daarvan te komen en vervolgens wat nodig is voor opschaling. Er is weer een stap gezet naar een echt goed werkende control tower in de bouw, maar voordat het zover is moet de stappenteller nog wat werk verrichten.
Tijdens de Vakbeurs Ecomobiel in Den Bosch organiseert TLN op 15 oktober om 14:00 uur een interessante bijeenkomst over efficiënte bouwlogistiek en emissieloos bouwen, samen met Koninklijke HIBIN en Koninklijke Bouwend Nederland. Voor meer informatie mail naar Paul van der linde evdlinde@tln.nl
Dit artikel is reeds gepubliceerd in HUB, hét ledenblad van TLN.
Auteur: Paul van der Linde
Beeld: TNO
