Binnen Europa op dezelfde manier werken aan verhoging van de verkeersveiligheid, eerlijke concurrentie en de aanpak van sociale misstanden. Dat is het doel van Europese wetgeving. Bij overtreding volgt een sanctie. De theorie is helder, de praktijk een stuk weerbarstiger. Vraag transportondernemers maar eens naar hun ervaringen. De kans op een klaagzang is groot. Er is kritiek op de regels zelf, maar ook op de handhaving ervan. Of juist het gebrek daaraan. Aan het adres van handhavende instanties klinken verwijten met woorden als willekeur en ongelijkheid. In het belang van de sector wil TLN daarvan af. Internationaal en in Nederland. Niet door met een beschuldigend vingertje te wijzen, maar door de problematiek open op tafel te leggen en te bespreken. TLN-beleidsadviseur Natalie Krul belicht de verschillende invalshoeken. Zij heeft de thema’s handhaving en toezicht in portefeuille en kent alle voetangels en klemmen.
Onderhandelingen
Het begint al bij de wetten zelf. Het belang van internationaal geldende regels staat niet ter discussie. Wel de vraag hoe ze geformuleerd zijn. Zijn ze uitvoerbaar en te handhaven? Een Europese wet of richtlijn is het resultaat van lange onderhandelingen. Landen willen regels die gunstig zijn voor hun eigen positie. Om iedereen achter een voorstel te krijgen, zijn compromissen onvermijdelijk. Dat leidt tot regulering die vaak niet uitblinkt in eenvoud. Dat is nog vriendelijk uitgedrukt, in de ogen van veel ondernemers. De prijs voor eenheid is hoog. En dan is een eenduidige wetstekst nog maar het begin. Het gaat vervolgens om de vertaling naar de praktijk. Interpreteren landen de wet naar de letter of naar de geest? Hoe handhaven ze? Gelijke regels wil nog niet zeggen dezelfde praktijk.
Oneerlijkheid
‘De kritiek van TLN-leden richt zich zowel op de handhaving in Nederland als die in het buitenland’, zegt Natalie Krul. Vele verhalen doen de ronde. Belgische en Franse autoriteiten zouden Nederlandse chauffeurs strenger aanpakken dan rijders uit Oost-Europa. De reden? Nederlandse bedrijven betalen vaak netjes de boete. Krul: ‘Geen ondernemer vindt het leuk een boete te krijgen. Maar als de pakkans voor iedereen gelijk is, is het gemakkelijker te verteren. Het gevoel van oneerlijkheid overheerst. Als ik echter spreek met mijn collega’s van de Oost-Europese TLN’s, hoor ik dat hun leden ook klagen over forse of onterecht ervaren boetes. Je kunt handhavende autoriteiten in Europa verwijten dat ze te weinig inzicht geven in hun werkwijze, ook onderling overigens. Daardoor kan beeldvorming een eigen leven gaan leiden. In verhouding tot andere landen is het in Nederland niet zo slecht, maar desondanks slaagt de ILT er nog niet in de als laag ervaren pakkans te vergroten.’
Europese regels blinken vaak niet uit in eenvoud
Handhaving
Controleert de dienst wel of niet voldoende? ‘We zien ze nauwelijks’, zeggen Nederlandse chauffeurs, met direct daaraan toegevoegd de klacht: ‘Buitenlandse collega’s nemen de regels niet zo nauw en komen er nog mee weg ook.’ Is het beeldvorming of realiteit?
Diensten in de Europese landen mogen zelf bepalen hoe ze de handhaving inrichten. Vanwege beperkte menskracht en middelen kiest de ILT voor effectiviteit. Er is vooral aandacht voor notoire overtreders, in plaats van willekeurige controles. Krul daarover: ‘Dat zijn steekhoudende argumenten, maar wij missen de zichtbaarheid van de effectiviteit. Dat is niet goed voor het vertrouwen dat het gelijke speelveld goed wordt bewaakt. Ook niet voor de ILT zelf, want daardoor blijft het beeld van onvoldoende controle en willekeur bestaan. Zolang we de effecten van de risicogerichte aanpak nog niet goed zien, hebben we echt meer geel op straat nodig. Wellicht maar tijdelijk.’
Transparantie
TLN zet in op een gezamenlijke aanpak vanuit een gedeeld belang. Er is aansluiting gezocht bij Corte, de internationale confederatie van organisaties die zich bezighouden met handhaving van het wegvervoer. Doel is uniformering op handhavingsniveau met duidelijke criteria. Denk daarbij als voorbeeld aan standaarden voor digitale handhaving, zoals de rekenregels in de software voor het uitlezen van de smart tachograaf.
Ook in Nederland is samenwerking het uitgangspunt, met behoud van ieders eigen verantwoordelijkheid. Begin juli organiseren TLN en ILT een dialoogbijeenkomst. Meer transparantie en het delen van wederzijdse beelden en verwachtingen is een van de thema’s. Handhavende instanties moeten in staat zijn goed duidelijk te maken dat hun werkwijze ook bijdraagt aan het branchebelang. Krul: ‘Ik ken de medewerkers van de dienst als professioneel en bekwaam. Het capaciteitsprobleem is reëel. Het zou mooi zijn als een nieuw kabinet dat aanpakt. In de tussentijd is het wél belangrijk dat de handhaving zichtbaar is. En dat ondernemers en chauffeurs ervaren dat er sprake is van gelijke behandeling. De goeden – en dat zijn er gelukkig veel – mogen niet onder de kwaden lijden.’
Auteur: Paul Wouters, TLN-media. Dit artikel is eerder gepubliceerd in Nederland Logistiek 2/2021, het relatiemagazine van TLN dat op 8 juli is gepubliceerd.
Europese regels blinken vaak niet uit in eenvoud
