Onderweg naar schoon en emissieloos bouwen

De komende zero-emissie zones in steden, vanaf 1 januari 2025, houden onze sector bezig. Maar het blijft niet bij steden. Ook op bouwplaatsen gaan we in stappen toe naar ‘schoon en emissieloos’. Op 30 oktober 2023 ondertekenden 45 partijen, waaronder TLN, het Convenant Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB).

Tegelijkertijd werd de Routekaart SEB gepresenteerd. Die is opgesteld om de doelen vanuit het Klimaatakkoord, Schone Lucht Akkoord en Stikstofbeleid te kunnen halen. De transitiepaden in de Routekaart geven in jaartallen aan wat we minimaal moeten doen om toe te werken naar een schone en waar mogelijk emissieloze bouwplaats. Een overzicht van de achtergronden en stand van zaken.

De gemaakte afspraken treffen ook de bouwmaterialenvervoerders. Reden voor TLN om al in 2020 actief betrokken te zijn bij de vormgeving van de Routekaart SEB. Daarbij is nadrukkelijk aangegeven dat de milieuwinst eerst en vooral op de bouwplaats zelf moet worden gevonden. Daar ligt de grootste uitdaging voor het verkrijgen van een natuurvergunning. Het bouwtransport loopt ver voor op het vele andere materieel op de bouwplaats. Voor een aanzienlijk deel gebeurt het transport met de schoonste dieselvariant Euro 6. Daarnaast is de vraag wat je moet meerekenen. Bij een bouwplaats in de buurt van een beschermd Natura2000-gebied, is het niet reëel het transport over de gehele afstand mee te nemen in de berekening.

Euro 6
Wat betreft het transport naar en van de bouwplaats is Euro 6 tot na 2030 toegestaan. Uiteraard alleen als de bouwplaats buiten een zero-emissiezone ligt. Daarbinnen gelden andere eisen. De indruk bestaat echter dat veel opdrachtgevers, vooral gemeenten en waterschappen, graag zero emissie willen aanbesteden. Dat geldt vooral bij infrastructuurprojecten. Ze realiseren zich vaak onvoldoende wat de meerkosten zijn. En of de markt het wel kan bieden. De koplopers in onze sector, die hebben geïnvesteerd in zero-emissievoertuigen, hebben natuurlijk wel een streepje voor.

Hulpmiddelen
De overheid stopt honderden miljoenen euro’s in het Programma SEB. Dat kan ook voor ondernemers interessant zijn. Een deel gaat naar de Subsidieregeling SEB (SSEB) voor aanschaf, retrofit en innovatie. Ook zijn er onderzoeken gericht op samenwerking, efficiency en regie in de keten, bouwhubs en het energievraagstuk op bouwplaatsen. TLN is bij veel onderzoeken direct betrokken.
Daarnaast worden hulpmiddelen ontwikkeld om emissies te bepalen. Soms door die te berekenen, een andere keer door ze in te schatten. Zo is voor het berekenen en toewijzen van CO2 de BigMille-tool beschikbaar, die voldoet aan de ISO-norm 14083.

Emissies
Het vooraf bepalen van de stikstofemissie is gecompliceerder. Die hangt af van vele factoren zoals verbrandingstemperatuur en ingezet vermogen. Veel tools gaan nog uit van oudere kengetallen en aannames. Komende tijd zullen ze steeds betrouwbaarder worden. De Topsector Logistiek is druk bezig om de werkelijke emissies van diverse bouwmachines en bouwvoertuigen te meten. Door meer te meten, weten we meer en kunnen we werken aan betrouwbaarder rekentools.


Maatregelen
Welke tools zijn er verder? Met de Bouwemissietool van TNO kun je voor een bouwproject - zowel gebouwen als infrastructuur - inschatten wat de emissies zullen zijn. En welke maatregelen je kunt nemen om die te verminderen? Een meer generiek hulpmiddel is de stikstoftool van Districon. Hiermee bepaal je de stikstofemissie van ritten. Vers van de pers, heeft de Topsector Logistiek de Emissievoorspeller gelanceerd voor de berekening van emissies in GWW-projecten. Tot slot is er nog AERIUS, een rekentool waarmee de uitstoot van stikstof en de neerslag daarvan op Natura 2000-gebieden worden berekend. Op basis van de uitkomst van de berekening die hiermee is gedaan, kan een initiatiefnemer via het bevoegd gezag een vergunning aanvragen.

Naleving
Het Convenant SEB is geen wet. De Rijksoverheid ontwikkelt samen met de Convenantspartijen een monitoringsinstrumentarium. Dat is nodig om aan te kunnen tonen dat het daadwerkelijk ingezet materieel en de gebruikte voertuigen overeenkomen met de gemaakte afspraken. Een grote rol zal komen te liggen bij de opdrachtgevers. Zij moeten rapporteren over de naleving. TLN zet zich in om de lasten voor de transportondernemer zo laag mogelijk te houden. Voor onze sector is naleving namelijk eenvoudig: met camera’s en kentekenplaatherkenning kun je direct bepalen om wat voor een voertuig het gaat. Voor materieel op de bouwplaats zonder kenteken is de uitdaging veel groter.

Dringend advies
De transitie naar duurzaam bouwen en het bijbehorend transport is spannend. Ons advies is: zit niet stil, wacht niet af. Ga het gesprek aan met je opdrachtgevers en/of andere transportbedrijven hoe je samen de uitdagingen kunt aangaan. Als een gemeente ondernemers uitnodigt om in gesprek te gaan over het gemeentebeleid ten aanzien van emisseloos bouwen, ga er dan heen. Informeer je goed en zet je koers uit.

Meer weten?

Contact de expert

Paul van der Linde

Deelmarkt secretaris en clustermanager